De ‘Wagevoe’: de weg naar effectievere oplossing van aandeelhoudersgeschillen?

In november 2023 is het wetsvoorstel tot aanpassing van de geschillenregeling en het enquêterecht (‘Wagevoe’) ingediend, gericht op het aanpassen van de geschillenregeling en het enquêterecht. Het doel van dit voorstel is het verbeteren van de effectiviteit van de geschillenregeling.

De huidige geschillenregeling; uittreding en uitstoting

Op grond van de huidige geschillenregeling heeft een aandeelhouder de mogelijkheid om in bepaalde situaties af te dwingen dat zijn aandelenbelang wordt uitgekocht (‘uittreding’). Dit kan als de betreffende aandeelhouder door gedragingen van andere aandeelhouders zodanig in zijn rechten of belangen wordt geschaad dat het voortduren van zijn aandeelhouderschap in redelijkheid niet meer van hem kan worden verlangd. Het gaat in dit soort gevallen vaak om een minderheidsaandeelhouder die buitenspel is gezet door de meerderheidsaandeelhouder die een doorslaggevende stem heeft.

Daarnaast bestaat de optie dat een aandeelhouder zelf gedwongen wordt om zijn aandelen te verkopen (‘uitstoting’). Dat kan  gebeuren als de betreffende aandeelhouder de belangen van de vennootschap zodanig schaadt of heeft geschaad dat het voortduren van zijn aandeelhouderschap in redelijkheid niet langer kan worden geduld.

In de praktijk worden deze procedures  relatief weinig gebruikt. Hier is een aantal redenen voor. Zo kan het jarenlang duren voordat het geschil definitief door de rechter (en in hoger beroep) is beslecht. Bovendien mogen in de uitstotingsprocedure alleen dingen die een aandeelhouder in zijn ‘hoedanigheid’ van aandeelhouder heeft gedaan, meewegen voor het oordeel of de vennootschap in voldoende mate is geschaad om tot uitstoting te kunnen overgaan. De procedure leidt verder niet in alle gevallen tot het gewenste resultaat. Omdat rechters terughoudend zijn met het toewijzen van een vordering tot uitstoting of uittreding, ligt de lat voor toewijzing van deze vorderingen hoog.

Dit leidt ertoe dat ruziënde aandeelhouders vaak hun toevlucht nemen tot een enquêteprocedure bij de Ondernemingskamer van het Gerechtshof Amsterdam (‘OK’). De OK kan dan een onderzoek gelasten naar wanbeleid en bepaalde voorzieningen treffen. Deze procedure leidt er regelmatig toe dat er – vaak in onderling overleg – een  oplossing wordt gevonden voor het aandeelhoudersconflict. Het probleem is echter dat de OK in een enquêteprocedure formeel niet bevoegd is om de uitstoting of uittreding tot stand te brengen. Die bevoegdheid ligt immers bij de rechtbank.

Veranderingen door de Wagevoe

De belangrijkste wijziging van de Wagevoe is dat in plaats van de rechtbank, de OK de bevoegde instantie zal worden die beslist over uitstoting en de uittreding. Een verzoek daartoe kan dan gecombineerd worden met een enquêteprocedure. Daarmee wordt (naar verwachting) ook de duur van de procedure ingekort. Nu is het nog mogelijk om in hoger beroep en cassatie te gaan. Onder de Wagevoe vindt slechts één feitelijke behandeling plaats bij de OK. Hoger beroep is alleen mogelijk bij de Hoge Raad.

Dit heeft ook tot gevolg dat de procedure verandert van een civiele dagvaardingsprocedure naar een procedure die met een verzoekschrift wordt ingeleid. Ook kunnen hiermee op eenvoudige wijze andere belanghebbenden in de zaak worden betrokken.

De Wagevoe brengt verder met name veranderingen in de uitstotingsprocedure. Zo wordt de grond voor uitstoting verruimd, waarmee ook gedragingen anders dan in de ‘hoedanigheid’ van aandeelhouder kunnen worden meegewogen, zoals bijvoorbeeld concurrerende activiteiten die de aandeelhouder ontplooit in een aparte vennootschap of op andere wijze. Maar ook andere gedragingen als privépersoon kunnen een rol gaan spelen, zoals negatieve berichten over de vennootschap op social media.

In afwachting van de implementatie van de Wagevoe

Wanneer het wetsvoorstel door de Tweede Kamer wordt behandeld is nog niet duidelijk, maar het is een goede zaak als alle aspecten van een aandeelhoudersconflict straks bij dezelfde rechter kunnen worden behandeld en dat de mogelijkheden om een uitstoting te bewerkstelligen wordt verruimd.

Tot het moment dat de Wagevoe in werking treedt, zullen we moeten roeien met de riemen die we hebben. Ook binnen het huidige kader zijn effectieve oplossingen  mogelijk, maar dat vraagt wel om een goede strategie en de juiste aanpak.

Hebt u een geschil met uw medeaandeelhouder? Bijvoorbeeld omdat u minderheidsaandeelhouder bent en de meerderheidsaandeelhouder(s) in uw ogen niet in het belang van de vennootschap handelen, maar bijvoorbeeld enkel in eigen belang? Of wilt u uw aandelen wel verkopen aan een medeaandeelhouder, maar bestaat onenigheid over de prijs? Neem contact op met één van onze advocaten Ondernemingsrecht. Zij helpen u graag.

De inhoud van dit blog is algemeen van aard en er kunnen geen rechten aan worden ontleend. Bent u nieuwsgierig geworden en hebt u concrete vragen of wilt u advies? Dan kunt u vrijblijvend telefonisch of per e-mail contact opnemen met mr. Bruno Tideman (bruno.tideman@cees.nl), mr. Mauk Huyssen van Kattendijke (mauk.hvk@cees.nl), Jan Joost Wittekamp  (janjoost.wittekamp@cees.nl).