Een openbaar gelijkspanningsnet: enkel voorbehouden aan Liander?

Het openbare elektriciteitsnet in Nederland functioneert op “wisselspanning” of ook wel: “AC”. Vanuit een historisch perspectief is dit goed verklaarbaar: ten tijde van het ontstaan van openbare elektriciteitsnetten was de wisselspanningstechniek de standaard. Inmiddels hebben maatschappelijke en technologische ontwikkelingen ervoor gezorgd dat veel elektronica (denk aan laptops, mobiele telefoons en elektrische auto’s) en industriële installaties op “gelijkspanning” of ook wel “DC” werken. Ook decentrale energie-opwekkers zoals zonnepanelen produceren gelijksspanning. Wanneer deze elektronica op het openbare net wordt aangesloten, moet de elektriciteit dus worden omgezet van wisselspanning naar gelijkspanning en vice versa waar de “industriële installaties” worden aangesloten. Een soort AC-DC dus (voor de muziekliefhebbers), en vervolgens weer DC-AC. Gelijkspanningsnetten zorgen ervoor dat minder omzettingen plaatsvinden en kunnen zo zorgen voor energiebesparingen.

Een partij die een openbaar net op gelijkspanning wil ontwikkelen stuit op juridische problemen. Hoewel de Elektriciteitswet 1998 geen onderscheid maakt tussen een net onder gelijkspanning en een net onder wisselspanning (en een gelijkspanningsnet dus mogelijk is onder de Elektriciteitswet 1998) zijn de daarop gebaseerde elektriciteitscodes specifiek geschreven voor wisselspanningsnetten. Dit betekent dat het ontwikkelen van gelijkspanningsnet onder de werking van de huidige elektriciteitscodes niet mogelijk is. Of toch?

Ontheffingsaanvraag gelijkspanningsnet Lelystad Airport Businesspark

Netbeheerder Liander is een van de partijen die de energiebesparingen van een gelijkspanningsnet ten opzichte van een wisselspanningsnet wil onderzoeken. Zij wil daarom een openbaar gelijksspanningsnet ontwikkelen op Lelystad Airport Businesspark. Op dit gelijkspanningsnet wenst Liander 8 afnemers aan te sluiten.

Om een gelijkspanningsnet te realiseren, heeft Liander een ontheffingsaanvraag ex artikel 37a Elektriciteitswet 1998 gedaan. Artikel 37a van de Elektriciteitswet maakt het mogelijk om een ontheffing te verkrijgen van de tariefstructuren en de voorwaarden. Met deze voorwaarden worden ook de elektriciteitscodes bedoeld. In deze aanvraag vraagt Liander een ontheffing van bepaalde delen van de elektriciteitscodes. Liander heeft in haar ontheffingsaanvraag vervolgens zelf vervangende bepalingen geschreven, die specifiek zijn gericht op gelijkspanningstechniek.

In haar zienswijze op de ontheffingsaanvraag van Liander heeft de Vereniging voor Energie, Milieu en Water gevraagd waarom niet is gekozen voor de experimentenregeling uit artikel 7a van de Elektriciteitswet. Volgens de ACM biedt deze experimentenregeling echter geen ruimte voor het aanpassen van de technische codes en is artikel 37a van de Elektriciteitswet de juiste weg om een ontheffing van de elektriciteitscodes te verkrijgen.

Besluit ACM

Eind november 2018 heeft de ACM een besluit genomen op de ontheffingsaanvraag van Liander. De ACM beoordeelt een aanvraag aan de hand van het volgende juridische kader:

• Er is sprake van een individueel geval;
• Het betreft een uitzonderlijke situatie;
• Er ontstaat een ongewenste situatie als gevolg van onverkorte toepassing van de technische voorwaarden;
• Aanpassing van de voorwaarden is niet opportuun op dit moment;
• Het betreft een tijdelijke maatregel.

De ACM oordeelt dat aan alle bovengenoemde voorwaarden is voldaan en verleent aan Liander de ontheffing voor een periode van vijf jaar. Mochten de veronderstelde voordelen van gelijkspanningsnetten zich daadwerkelijk voordoen, dan zal na deze vijf jaar een evaluatieperiode volgen van vier jaar, waarin de elektriciteitscodes zullen worden aangepast voor gelijkspanningsnetten. Toekomstige ontwikkelaars van gelijkspanningsnetten zijn dus gebaat bij een goed verloop van het ‘’experiment” op Lelystad Airport Businesspark. De ACM lijkt er bij de beoordeling van de proef echter geen rekening mee te houden dat sommige aanpassingen van Liander zijn geschreven voor dit specifieke geval en daarom niet integraal zijn over te nemen door ontwikkelaars van toekomstige gelijkspanningsnetten.

Gevolgen voor andere ontwikkelaars van gelijkspanningsnetten

Het is de vraag wat het besluit van de ACM betekent voor andere partijen die een openbaar gelijkspanningsnet willen ontwikkelen. Ten aanzien van de voorwaarden dat sprake is van een individuele geval en een uitzonderlijke situatie, overweegt de ACM in haar besluit dat Liander de enige openbare netbeheerder is die een gelijkspanningsnet wil realiseren en zij geen aanwijzingen heeft dat andere openbare netbeheerders voornemens zijn om een soortgelijk gelijkspanningsnet te ontwikkelen. Verder overweegt de ACM dat het openbaar gelijkspanningsnet op Lelystad Airport Businesspark als experiment wordt gezien, aan de hand waarvan wordt beoordeeld of gelijkspanningsnetten inderdaad energiebesparingen opleveren. De ACM lijkt hiermee een voorschot te nemen op het afwijzen van ontheffingsaanvragen voor openbare gelijkspanningsnetten in de komende jaren.

Mocht een openbaar gelijkspanningsnet de komende jaren inderdaad voorbehouden zijn aan Liander, dan kunnen een “gesloten distributiesysteem” (GDS), een Directe Lijn of een Installatie onder gelijkspanning mogelijk als oplossing dienen voor partijen die gelijkspanningsnetten willen ontwikkelen. Hierover meer in een volgende blog.

Heeft u vragen over gelijkspanningsnetten of andere energie gerelateerde vragen? U kunt contact opnemen met een van onze energiespecialisten.