Beslag op winstvoorschot of krediet: (on)mogelijk?

Het innen van een vordering blijkt in de praktijk vaak lastig. Ter zekerheidstelling van betaling van een vordering heeft de wetgever voorzien in de mogelijkheid tot het leggen van (conservatoir derden)beslag. Bij het leggen van beslag onder een derde treft het beslag een doorlopende rechtsverhouding, waarbij het de vraag is wat het beslag nu precies wel of niet treft. De Hoge Raad is in het verleden al ingegaan op beslag op onbenutte kredietruimte. Recentelijk heeft de Hoge Raad zich uitgelaten over beslag op voorschotbetalingen voor winst onder een vennootschap onder firma. Wat zijn de (on)mogelijkheden van dergelijke beslagen? U leest het in deze blog.

Conservatoir derdenbeslag

Een schuldeiser kan zich in beginsel op alle goederen van zijn schuldenaar verhalen. Ter zekerheidstelling van betaling van zijn vordering kan een schuldeiser bewarend (conservatoir) beslag leggen. Met bewarend (conservatoir) beslag worden de goederen waar de schuldeiser zich op kan verhalen veilig gesteld. Dit in afwachting van de uitkomst van de rechtszaak waarin de schuldeiser zijn vordering instelt.

Bewarend (conservatoir) beslag kan worden gelegd onder een derde die aan de schuldenaar moet betalen. Zo kan bijvoorbeeld onder een bank beslag worden gelegd (bankbeslag) of onder een derde die aan de schuldenaar moet betalen.

NB. Bij bankbeslag treft het beslag enkel het op moment van de beslaglegging aanwezige saldo. Later binnenkomende betalingen op de beslagen rekening worden dus niet getroffen. Wel is het mogelijk herhaald bankbeslag te leggen.

Het beslag kan worden gelegd op vorderingen die de schuldenaar ten tijde van het beslag op derden mocht hebben of uit een ten tijde van het beslag reeds bestaande rechtsverhouding rechtstreeks zal verkrijgen. Daarbij rijst de vraag of het mogelijk is op onbenutte kredietruimte beslag te leggen of op voorschotbetalingen voor winst onder een vennootschap onder firma. Heeft het zin in deze gevallen (conservatoir derden)beslag te leggen?

Beslag op onbenutte kredietruimte

Op grond van de wet is het mogelijk beslag te leggen op vorderingen die de schuldenaar uit een tijdens het beslag bestaande rechtsverhouding rechtstreeks zal verkrijgen. In het verleden is getracht beslag te leggen op onbenutte kredietruimte. Deze kredietruimte is door de bank aan de schuldenaar toegekend waarbij pas uitbetaald hoefde te worden op verzoek daartoe door de schuldenaar. Daarmee is sprake van een bestaande rechtsverhouding waaruit rechtstreeks de vordering voortvloeit indien de schuldenaar een beroep doet op de kredietruimte. Toch bleek beslag op onbenutte kredietruimte niet mogelijk.

In 2004 heeft de Hoge Raad zich hierover uitgelaten en overwoog dat bezwaren van praktisch aard zich tegen dergelijk beslag verzetten. Onder andere doordat de bank bij beoogde betaling van de nog beschikbare kredietruimte direct een verrekenbare tegenvordering heeft en het beslag zo geen effect heeft. Ook overweegt de Hoge Raad dat de derde-beslagene (hier de bank) ten opzichte van de schuldenaar niet in een slechtere positie mag komen te verkeren dan zonder het beslag.

Beslag op onbenutte kredietruimte is dus niet mogelijk.

Beslag op voorschotbetalingen onder vennootschap onder firma

Recent heeft de Hoge Raad zich gebogen over de vraag of beslag op voorschotbetalingen aan een vennoot van een VOF mogelijk is. Daarbij deed zich de situatie voor dat de vennoten van een VOF op grond van het vennootschapscontract het recht hadden periodiek voor privégebruik een bedrag uit de kas op te nemen als voorschot op de vermoedelijk te behalen winst.

Een schuldeiser van één van de vennoten heeft beslag gelegd onder de VOF op de vorderingen van die vennoot op de VOF. Later bleek de beslagen vennoot na het gelegde beslag vanuit de VOF aan zichzelf winstvoorschotbetalingen te hebben verricht. Naar mening van de beslagleggers zijn deze voorschotbetalingen in strijd met het gelegde beslag.

De Hoge Raad overweegt dat sprake is van een reeds bestaande rechtsverhouding waar de vorderingen rechtstreeks uit voortvloeiden, namelijk het vennootschapscontract waarin de mogelijkheid tot het doen van voorschotbetalingen is opgenomen. Hierdoor zou dus beslag gelegd kunnen worden op een doorlopende rechtsverhouding onder de VOF waarbij het beslag de winstvoorschotbetalingen treft. De VOF verweert zich nog door zich op het standpunt te stellen dat sprake is van een vergelijkbare situatie als bij de hiervoor besproken onbenutte kredietruimte. Dit verweer slaagt niet omdat de omstandigheden niet vergelijkbaar zijn. Zo hoeft een schuldenaar de onbenutte kredietruimte niet in te roepen en kan bij de onbenutte kredietruimte door de bank worden verrekend. In geval van voorschotbetalingen voor vermoedelijke winst is het daarentegen vrijwel zeker dat op enig moment een winstuitkering (al dan niet bij voorschot) zal plaatsvinden.

Het is dus mogelijk beslag te leggen op voorschotbetalingen voor vermoedelijke winst onder een VOF.

Verhaal voor vordering zeker stellen

Een schuldeiser heeft meerdere mogelijkheden zijn verhaal voor zijn vordering zeker te stellen. Daarbij is beslag op kredietruimte geen optie gebleken. Het leggen van conservatoir derdenbeslag op voorschotbetalingen voor vermoedelijke winst is juist wél mogelijk.